ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

 

Η Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Μακεδονίας-Θράκης είναι ένα από τα παλαιότερα σωματεία της Θεσσαλονίκης και η αρχαιότερη από τις σημερινές δημοσιογραφικές οργανώσεις της χώρας. Η πορεία της περιλαμβάνει σελίδες όχι μόνο επαγγελματικής, αλλά και εθνικής, κοινωνικής και πολιτιστικής προσφοράς. Μιας προσφοράς που είχε αρχίσει από άλλα συνδικαλιστικά όργανα δημοσιογράφων της Θεσσαλονίκης, τα οποία με άλλες επωνυμίες, αλλά με σχεδόν τα ίδια μέλη, είχαν εμφανιστεί από την περίοδο της τουρκικής κυριαρχίας και από τα πρώτα χρόνια της ελεύθερης ζωής της Θεσσαλονίκης.

          Στις 26 Δεκεμβρίου 1922, τέσσερις δημοσιογράφοι ημερησίων εφημερίδων (ο Πέτρος Λούβαρης, ο Θεόδωρος Ρηγινός, ο Βασίλειος Οικονόμου και ο Αντώνιος Θεοδωρίδης) ξεκίνησαν την προσπάθεια να οργανωθεί ο δημοσιογραφικός κόσμος σε σωματείο και καθόρισαν ιδρυτική Γενική Συνέλευση. Η Συνέλευση πραγματοποιήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 1923, ανήμερα της εορτής των Θεοφανείων. Εγκρίθηκε τότε το πρώτο καταστατικό και εκλέχθηκε η προσωρινή πρώτη διοίκηση της Ενώσεως Συντακτών Θεσσαλονίκης, όπως ονομάστηκε. Ιδρυτικά μέλη της ήταν οι εξής 11 δημοσιογράφοι, που συγκεντρώθηκαν στα γραφεία της γαλλόγλωσσης εφημερίδας «Λ’ Οπινιόν» και άρχισαν τον αγώνα για την συνδικαλιστική οργάνωση των εργαζομένων στον Τύπο της Θεσσαλονίκης: Πέτρος Λούβαρης, Θεόδωρος Ρηγινός, Βασίλειος Οικονόμου, Νικόλαος Σήφακας, Κωνσταντίνος Τζωρτζίδης, Ευάγγελος Θωμαΐδης, Φίλιππος Τριανταφυλλίδης, Αντώνιος Θεοδωρίδης, Γεώργιος Ησαΐας, Λουκιανός Εράμ και Σολομών Ματαράσσο.

Η Ένωση επεκτάθηκε διαδοχικά σε ολόκληρη τη Μακεδονία και τη Θράκη, ενώ κατά καιρούς άνοιξε τις πύλες της μόνο στους συντάκτες των ημερήσιων εφημερίδων, μόνο στους εργαζόμενους στις ελληνόγλωσσες εφημερίδες ή απέκλεισε όσους δεν εργάζονταν σε εφημερίδες. Οι τέσσερις που είχαν την πρωτοβουλία για την ίδρυση και οι 11 που την αποφάσισαν, σύντομα έγιναν 27, τον πρώτο χρόνο, και γύρω στους 50 στην αρχή του πολέμου, ύστερα από 18 χρόνια. Ήταν όλοι τους επαγγελματίες δημοσιογράφοι που ζούσαν αποκλειστικά από αυτή την εργασία τους.

          Η σημερινή δύναμη της Ε.Σ.Η.Ε.Μ.-Θ. είναι 874 μέλη, όλων των Μαζικών Μέσων Ενημερώσεως και από ολόκληρη τη Μακεδονία και τη Θράκη.

          Η Ένωση Συντακτών συνύφανε την πορεία της, με την ιστορία της χώρας, αλλά ιδιαίτερα με την ιστορία της Θεσσαλονίκης. Η λειτουργία της επηρεάστηκε από τις πιο μεγάλες και πιο δύσκολες στιγμές της νεότερης ιστορίας μας, τις οποίες όμως και η Ένωση επηρέασε σε σημαντικό βαθμό.

          Τίτλος τιμής για την Ε.Σ.Η.Ε.Μ.-Θ. είναι το μυστικό «Πρωτόκολλο Τιμής» που υπέγραψαν 22 μέλη της, τέλη του 1941, αρχές του 1942. Με αυτό, δεσμεύτηκαν να μην προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στα έντυπα που εξέδιδαν οι κατακτητές και να εργαστούν μόνο στις εφημερίδες, οι οποίες θα εξέφραζαν τις εθνικοαπελευθερωτικές οργανώσεις και την Αντίσταση.

          Στη διάρκεια της Κατοχής τρία μέλη της Ε.Σ.Η.Ε.Μ.-Θ., οι Ζακ Βεντούρα (ιδρυτικό μέλος από το 1923), Ελεέζερ Λάζαρ (μέλος από 12-1-1933) και Μέντες Ματαράσσο (μέλος από το 1938), βρήκαν τραγικό θάνατο στα χιτλερικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Στο μητρώο της Ε.Σ.Η.Ε.Μ.-Θ. αναφέρεται: «Απαχθέντες υπό των Γερμανών το 1943 και αποσταλέντες εις Γερμανίαν δεν επανήλθαν έκτοτε».

          Στα χρόνια που ακολούθησαν από την απελευθέρωση μέχρι σήμερα, τα μέλη της Ένωσης μας στάθηκαν στο πλευρό του λαού και έγιναν οι καλύτεροι εκφραστές των ανησυχιών του και της δημιουργικότητάς του. Ήταν πάντοτε ένα από τα αντιπροσωπευτικότερα κομμάτια της κοινωνίας μας, όταν αυτή αγωνιζόταν, όταν αντιστεκόταν, όταν άνοιγε δρόμους, όταν δημιουργούσε. Την τροφοδοτούσαν με ιδέες και προτάσεις, την ενημέρωναν και υιοθετούσαν πάντοτε υπεύθυνη στάση, τόσο σε στιγμές μεγαλείου όσο και στις πιο μεγάλες αντιξοότητες. Μέλη της είχαν πετυχημένη παρουσία σε χώρους όπως η πολιτική, η λογοτεχνία, οι επιστήμες. Απόδειξη της σταθερής ανταπόκρισης που πάντοτε είχε η Ε.Σ.Η.Ε.Μ.-Θ. με τα κορυφαία πεδία δραστηριότητας του κοινωνικού σώματος αποτελεί το γεγονός ότι στα επίτιμα μέλη της συγκαταριθμούνται, μεταξύ άλλων, προσωπικότητες όπως ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο καθηγητής Δημήτρης Μαρωνίτης, ο τέως πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών Αγαπητός Τσοπανάκης.

          Σταθμός στην πορεία της Ε.Σ.Η.Ε.Μ.-Θ. ήταν το Παγκόσμιο Συνέδριο με θέμα «Τύπος και Δημοκρατία», που έγινε στο συνεδριακό κέντρο της Δ.Ε.Θ., από 29 Οκτωβρίου έως και 4 Νοεμβρίου 1985. Οργανώθηκε τότε με την ευκαιρία των 2.300 χρόνων της Θεσσαλονίκης.

          Το συνέδριο θεωρείται μοναδικό στα ελληνικά δημοσιογραφικά χρονικά. Στη διάρκεια του 150 σύνεδροι, από 40 χώρες –και των πέντε ηπείρων– συζήτησαν τα προβλήματα του δημοσιογραφικού κόσμου σε Ανατολή και Δύση και τα ζητήματα της προάσπισης της ελευθεροτυπίας.

          Η Ένωση από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, έστρεψε το ενδιαφέρον της και ανέπτυξε πλούσια δραστηριότητα στα Βαλκάνια, αλλά και στην Ευρώπη. Ανέπτυξε διμερείς σχέσεις με τις κατά τόπους δημοσιογραφικές ενώσεις και επιδιώκει πάντα τη βελτίωσή τους.         Σταθερός στόχος της είναι να καταστήσει το πενταόροφο κτίριο της οδού Στρατηγού Καλλάρη 5 (η μελέτη αναπαλαίωσης του οποίου βραβεύτηκε στις Βρυξέλλες), όπου στεγάζεται και το Βαλκανικό Κέντρο Τύπου, όχι μόνον ένα κέντρο ανάπτυξης δραστηριοτήτων συναφών με τη δημοσιογραφία, αλλά και κέντρου ολόκληρου του δημοσιογραφικού κόσμου των Βαλκανίων. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η ίδρυση, το 1933, της Βαλκανικής Συνομοσπονδίας Δημοσιογράφων, με έδρα τη Θεσσαλονίκη. Η ιδέα είχε διατυπωθεί και παλιότερα. Η πρώτη απόπειρα, για τη Συνομοσπονδία, χρονολογείται από το 1929. Η Ε.Σ.Η.Ε.Μ.-Θ. και το Βαλκανικό Κέντρο Τύπου προώθησαν την ίδρυσή της μέσα σε τρεις μήνες.

           Το ιδρυτικό συνέδριο της Βαλκανικής Συνομοσπονδίας Δημοσιογράφων πραγματοποιήθηκε 1-3 Οκτωβρίου 1993 σε ξενοδοχείο της Θεσσαλονίκης. Συμμετείχαν 80 δημοσιογράφοι-αντιπρόσωποι από 18 Δημοσιογραφικές Ενώσεις και Σωματεία από χώρες της Βαλκανικής.

          Στο ιδρυτικό αυτό συνέδριο ελήφθησαν ομόφωνες αποφάσεις για το κείμενο της Διακήρυξης και του Καταστατικού της Συνομοσπονδίας όπως και το πρώτο πρόγραμμα δράσης για το 1994. Επίσης εκλέχθηκαν ομόφωνα ο Πρόεδρος και τα 30 μέλη της Εκτελεστικής της Επιτροπής. Στο ίδιο συνέδριο αποφασίστηκε ότι η Θεσσαλονίκη θα είναι η μόνιμη έδρα της Συνομοσπονδίας. Η Συνομοσπονδία αναγνωρίστηκε αμέσως από τη Διεθνή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων ως νόμιμος εκπρόσωπος των δημοσιογράφων της Βαλκανικής και ισότιμος εταίρος.

          Το 1993 πραγματοποιήθηκαν τρία δημοσιογραφικά συνέδρια που οργάνωσαν η Ε.Σ.Η.Ε.Μ.-Θ. και το Β.Κ.Τ. Η πρώτη από τις συναντήσεις πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη το Μάιο (22-23). Θέμα της: «Ο ρόλος των Μ.Μ.Ε. στην άμβλυνση των εθνικισμών». Η δεύτερη έγινε ένα μήνα αργότερα στη Σόφια (23-24 Ιουνίου). Στην Αλεξανδρούπολη η συνάντηση πραγματοποιήθηκε το Νοέμβριο (4-7) του 1993. Θέμα της: «Η επανάσταση στην πληροφορία. Σύγχρονες εξελίξεις στα Μ.Μ.Ε.».

          Παράλληλα, συζητήθηκε και το θέμα: «Οικολογία και Μ.Μ.Ε.». Αποφασίσθηκε, μάλιστα, να διαμορφωθεί με ευθύνη του Βαλκανικού Κέντρου Τύπου ένα βαλκανικό δίκτυο δημοσιογράφων και επιστημόνων που ασχολούνται με τα προβλήματα του περιβάλλοντος και να αναλάβει τη σύνταξη του Χάρτη των Οικολογικών Προβλημάτων της Βαλκανικής.

          Το 1995, μετά από προσπάθειες δεκαετιών, τελεσφόρησε η ίδρυση της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενώσεων Συντακτών. Στο πρώτο –ιδρυτικό– συνέδριο εξελέγησαν δύο μέλη της Ε.Σ.Η.Ε.Μ.-Θ. στο Διοικητικό Συμβούλιο και τρία της Ένωσής μας στο Γενικό Συμβούλιο. Με βάση το Καταστατικό, στη θέση του α΄ αντιπροέδρου της Π.Ο.Ε.ΣΥ., αναδεικνύεται μέλος της Ε.Σ.Η.Ε.Μ.-Θ.

          Το τέλος του 1995 βρίσκει την Ε.Σ.Η.Ε.Μ.-Θ. σε κατάσταση αγωνιστικών κινητοποιήσεων:

          ? Το άρθρο 12 του Ν. 2328/95 μεταθέτει την ευθύνη της απόδοσης του αγγελιοσήμου στα Ασφαλιστικά Ταμεία των εργαζομένων στα Μ.Μ.Ε. από τους ιδιοκτήτες στις διαφημιστικές επιχειρήσεις.

          ? Οι οφειλές των ιδιοκτητών των Μ.Μ.Ε. προς τα κλαδικά Ταμεία, ξεπέρασαν τα 20 δισεκατομμύρια δραχμές, μέσα σε επτά και μόνο μήνες, γεγονός που προκάλεσε τις εύλογες ανησυχίες των εργαζομένων και των συνταξιούχων.

          Στις 20-11-95 πραγματοποιήθηκε και με τη συμμετοχή της Ε.Σ.Η.Ε.Μ.-Θ. ογκώδης συγκέντρωση μπροστά στο Υπουργείο Τύπου και εκδόθηκε ψήφισμα.

          Οι αγωνιστικές κινητοποιήσεις δικαιώνονται τον Ιούνιο του 1996 όταν ψηφίζεται στη Βουλή η τροποποίηση του άρθρου 12 του Ν. 2328/95 που είχε ως αποτέλεσμα τη βελτίωση των εσόδων των Ασφαλιστικών Ταμείων των εργαζομένων στα Μ.Μ.Ε.

          Με το ξεκίνημα του 1996 νέα κρίση, η χειρότερη στην ιστορία του Τύπου της Μακεδονίας και της Θράκης, ξεσπά στη Θεσσαλονίκη. Ο Δ.Ο.Β.Ε. «Ι. Κ. Βελλίδης» βρίσκεται σε αδυναμία να εκπληρώσει τις οικονομικές του υποχρεώσεις προς τους εργαζόμενους, αρχής γενομένης από το δώρο των Χριστουγέννων 1995. Οι εργαζόμενοι στις δύο ιστορικές εφημερίδες «Μακεδονία» και «Θεσσαλονίκη» αρχίζουν αγωνιστικές κινητοποιήσεις με αποκορύφωμα τη λήψη απόφασης (στις 4 Ιουλίου 1996) για κάθοδο σε απεργία διαρκείας.

          Η Ε.Σ.Η.Ε.Μ.-Θ. συμπαρίσταται ποικιλοτρόπως στον αγώνα των συναδέλφων. Μετά από μήνες άκαρπων προσπαθειών για μια συναινετική λύση με την εργοδότρια κ. Κατερίνα Ι. Βελλίδη και μετά από αλλεπάλληλες γενικές συνελεύσεις των εργαζομένων, οι τελευταίοι αποφασίζουν και ζητούν μέσω του σωματείου τους από τον Ε.Δ.Ο.Ε.Α.Π. και την Εθνική Τράπεζα να οδηγηθεί η επιχείρηση στην διαδικασία της ειδικής εκκαθάρισης. Η φάση αυτή των προσπαθειών ολοκληρώνεται στις 14 Νοεμβρίου 1996, όταν συγκαλείται από τον Ε.Δ.Ο.Ε.Α.Π. έκτακτη Γενική Συνέλευση των μελών του. Ομόφωνα εγκρίνεται η απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Οργανισμού, να συμπράξει με την Εθνική Τράπεζα και το Ελληνικό Δημόσιο, για να υπάρχει το απαιτούμενο από το νόμο ποσοστό 51% των πιστωτών, και να προωθηθεί η διαδικασία υπαγωγής του Δ.Ο.Β.Ε. σε καθεστώς ειδικής εκκαθάρισης.

          Η εικόνα στο χώρο του Τύπου, της Θεσσαλονίκης, διαμορφώθηκε ως εξής:

          Από τις 3 Σεπτεμβρίου του 1996, κυκλοφορεί η εφημερίδα «Αγγελιοφόρος της Μακεδονίας».

          Στις 9 Φεβρουαρίου 1997, εκδόθηκε η «Νέα Μακεδονία», η οποία ανέστειλε την έκδοσή της το 1998.

          Από τις 6 Απριλίου 1997, άρχισε και η έκδοση της Κυριακάτικης «Φωνής του Βορρά», η οποία από τον Ιούνιο του 1997 κυκλοφορεί ως «Αγγελιοφόρος της Κυριακής».

          Τις τελευταίες μέρες του Μαρτίου του 1998 (29 και 30/3, αντίστοιχα), εκδόθηκαν και πάλι οι εφημερίδες «Μακεδονία» (μαζί με το περιοδικό «Επιλογές») και «Θεσσαλονίκη»., η τελευταία όμως από το 2003 εκδίδεται μόνο κάθε Δευτέρα.

         

Στο Β΄ Συνέδριο της Π.Ο.Ε.ΣΥ., τον Ιούνιο του 1998, ψηφίστηκε το νέο καταστατικό της Ομοσπονδίας και ο κώδικας δεοντολογίας του δημοσιογραφικού επαγγέλματος, τον οποίο η UNESCO αποδέχτηκε ως «πολύ σημαντικό ντοκουμέντο».

          Με το τέλος του 1998, ολοκληρώθηκαν οι διαδικασίες, για την τροποποίηση του Καταστατικού της Ε.Σ.Η.Ε.Μ.-Θ. Η κατάθεση στη Βουλή του νομοσχεδίου με το οποίο υπάγονται πλέον στην ασφάλιση του Τ.Σ.Π.Ε.Α.Θ. όλοι οι συνάδελφοι των ραδιοτηλεοπτικών μέσων, οι συνθήκες που διαμορφώνονται στους εργασιακούς χώρους, η αύξηση του αριθμού των επαγγελματικών δημοσιογράφων (που δεν είναι ασφαλισμένοι στο Τ.Σ.Π.Ε.Α.Θ.), οι βελτιώσεις σε αρκετές από τις διατάξεις που υπήρχαν στο Καταστατικό μας, οι προσαρμογές στη σημερινή πραγματικότητα, ήταν αρκετοί και σοβαροί λόγοι που υπαγόρευσαν την τροποποίηση.

          Στις 24 Μαρτίου 2001, στις Βρυξέλλες, η 25μελής Εκτελεστική Επιτροπή της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων αποφάσισε ομόφωνα την εγγραφή της Ε.Σ.Η.Ε.Μ.-Θ. ως τακτικού και πλήρους μέλους της υπό τον τίτλο Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Μακεδονίας-Θράκης, δικαιώνοντας τη μακρά πορεία της και εδραιώνοντας τη διεθνή της υπόσταση.  Η Ε.Σ.Η.Ε.Μ.-Θ αποτελεί επίσης πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων, της οποίας τη Γενική Συνέλευση διοργάνωσε τον Απρίλιο του 2004 στη Θεσσαλονίκη. Κατά τη διάρκεια των εργασιών της, μέλος του Δ.Σ. της Ε.Σ.Η.Ε.Μ.-Θ. εξελέγη στη Εκτελεστική Επιτροπή της Ε.Ο.Δ., ενισχύοντας έτσι ακόμη περισσότερο της φωνή της Ένωσης στο ευρωπαϊκό πεδίο.

          Μεταξύ των σκοπών της Ένωσης, όπως αυτοί ορίζονται στο καταστατικό της, είναι «η ηθική και οικονομική συμβολή στη μελέτη των γενικότερων (πολιτιστικών, εκπαιδευτικών, οικονομικών, κοινωνικών, πληροφόρησης, ελευθερίας) προβλημάτων και επιδιώξεων του Τύπου και των ΜΜΕ στον ελλαδικό, βαλκανικό και διεθνή χώρο», καθώς και «η συμβολή στην εν γένει ανάπτυξη της χώρας και ειδικότερα της Μακεδονίας-Θράκης».

          Στο πλαίσιο αυτό, η Ε.Σ.Η.Ε.Μ.-Θ. αναπτύσσει σειρά δραστηριοτήτων, μεταξύ των οποίων η λειτουργία Κέντρου Τεκμηρίωσης στο βαλκανικό Κέντρο Τύπου, η συμμετοχή σε ευρωπαϊκά χρηματοδοτούμενα προγράμματα, η εκτεταμένη συνεργασία με φορείς και αρχές της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας-Θράκης εν γένει. Παράλληλα, με την ίδρυση του Μορφωτικού της Ιδρύματος επαληθεύει τον ρόλο της ως πνευματικού φορέα και την πάγια μέριμνά της για τη διά βίου εκπαίδευση των μελών της.