Σε κατάμεστη αίθουσα η ημερίδα του παράνομου Τύπου

31 Ιανουαρίου 2009
 
Στοιχεία που ανανεώνουν το ερευνητικό ενδιαφέρον για την ιστορία και τον ρόλο του Τύπου της Βόρειας Ελλάδας στην περίοδο της Κατοχής έφερε στο φως η ημερίδα που πραγματοποιήθηκε σήμερα στην κατάμεστη αίθουσα συνεδρίων της Ένωσης Συντακτών.

Ιστορικοί με εξειδίκευση στο συγκεκριμένο πεδίο και δημοσιογράφοι με μακρά θητεία στην ιστοριογραφική έρευνα με αντικείμενο τον Τύπο διέτρεξαν σε 11 εισηγήσεις ευρύτατο φάσμα θεμάτων φωτίζοντας από πολλές πλευρές μια περίοδο στην ιστορία του Τύπου που διαθέτει όχι μόνο μεγάλη σημασία αλλά και εντυπωσιακή έκταση και ένταση: αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι στη Βόρεια Ελλάδα εκδόθηκαν την περίοδο 1941-1944 μιάμιση φορά περισσότερες εφημερίδες απ’ ό,τι στην υπόλοιπη Ελλάδα.
«Η ημερίδα αποτελεί κορύφωση της προσπάθειας που ξεκινήσαμε ως Μορφωτικό Ίδρυμα της ΕΣΗΕΜ-Θ με την έκθεση ντοκουμέντων για τον Παράνομο Τύπο στην περίοδο της Εθνικής Αντίστασης, να αναδείξουμε το έργο αυτών που υπηρέτησαν τη δημοσιογραφία θέτοντας κυριολεκτικά σε κίνδυνο τη ζωή τους», τόνισε στον χαιρετισμό του ο Πρόεδρος του Ιδρύματος, Μόσχος Βοϊτσίδης.
Χαιρετισμούς απηύθυναν επίσης ο Πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης Ιωάννης Τασιάς, εκπροσωπώντας τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, ο Νομάρχης Θεσσαλονίκης Παναγιώτης Ψωμιάδης, ο πρόξενος των ΗΠΑ στη Θεσσαλονίκη Ηoyt Brian Yee και ο Πρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Αναστάσιος Μάνθος.
Στις εφημερίδες της περιόδου που εκδίδονταν από το ΕΑΜ στη Μακεδονία αναφέρθηκε στην εισήγησή της η ιστορικός Τασούλα Βερβενιώτη, επισημαίνοντας, μεταξύ άλλων, ότι η ευρεία διάσωση του εαμικού αντιστασιακού Τύπου καταδεικνύει τη μεγάλη εμβέλειά του.
Το πιο χαρακτηριστικό δείγμα των εν λόγω φύλλων ήταν το αντικείμενο της εισήγησης του δημοσιογράφου Σπ. Κουζινόπουλου: η Ελευθερία, «η πρώτη παράνομη εφημερίδα που εκδόθηκε, τον Ιούνιο του 1941, σε ολόκληρη την κατεχόμενη τότε από τους Ναζί Ευρώπη».
Σε παράνομα φύλλα τα οποία εξέφραζαν την «εθνικιστική αντίσταση, που διαφοροποιείται τόσο από την εαμική αντίσταση όσο και από τις αντικομμουνιστικές οργανώσεις που συνεργάστηκαν με τις γερμανικές στρατιωτικές και πολιτικές αρχές» αναφέρθηκε ο Διδάκτωρ Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Μάιντς Βάιος Καλογριάς.
 
Ο Ιστορικός Τάσος Χατζηαναστασίου, Επισκέπτης Λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου ανέδειξε μια μοναδική περίπτωση σατιρικής εφημερίδας που εκδιδόταν από μονάδα του ΕΛΑΣ στο βουνό, με τον τίτλο Το Ζιζάνιο. Στο πρώτο από τα ελάχιστα σωζόμενα φύλλα της, που κυκλοφόρησε στις 26 Μαρτίου 1944, πάνω από τον τίτλο αναγράφεται: Αντάρτες όλων των ελληνικών βουνών ξεψειριασθείτε, υπέρτιτλος που σε συνδυασμό με τον «εντελώς αναρχικό υπότιτλο: καθημερινή σατιρική εφημερίδα που βγαίνει όποτε της γουστάρει παραπέμπει στις καλύτερες και από δεκαετίες λησμονημένες στιγμές της αντιεξουσιαστικής πολιτικής παράδοσης».
 
Τον τρόπο με τον οποίον αποτυπώθηκαν στον μυστικό Τύπο της Κατοχής «πολιτικές, κοινωνικές και εθνικές διαφορές που χώριζαν τα προπολεμικά πολιτικά κόμματα, προσωπικά ζητήματα, και επιδιώξεις των διαφόρων εθνικοαπελευθερωτικών οργανώσεων να μονοπωλήσουν τον εθνικό αγώνα» ανέπτυξε ο δημοσιογράφος Μανώλης Κανδυλάκης.
 
Την άλλη πλευρά, αυτήν του «επίσημου» και συνεργαζόμενου με τον κατακτητή Τύπου, που εκφράστηκε από τις εφημερίδες Νέα Ευρώπη και Απογευματινή, εξέτασε ως δείγμα δημόσιου λόγου με προσδοκία τη συμμετοχή σε μια «νέα» ιστορική πραγματικότητα η Αλεξάνδρα Πατρικίου, υποψήφια διδάκτωρ στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου.
 
Την εικόνα ολοκλήρωσε ο Στράτος Δορδανάς, Λέκτορας Ιστορίας στο Τμήμα Βαλκανικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, αναφερόμενος στην αντιμετώπιση των συντελεστών των παραπάνω εφημερίδων από τη Δικαιοσύνη, το φθινόπωρο του 1945, στην επονομαζόμενη Δίκη των Δημοσιογράφων ή των Δωσιλόγων του Τύπου.
 
Ο Θανάσης Καλλιανιώτης,Ιστορικός, Διδάκτωρ Ιστορίας ΑΠΘ, εξέτασε το αναγκαστικό για τη δημοσιογραφία της περιόδου δίπολο αλήθεια-προπαγάνδα, ελέγχοντας τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίστηκαν εφημερίδες συγκεκριμένα γεγονότα και διαπιστώνοντας συγκρούσεις και αποκλίσεις με ιστορικές πηγές.
 
Η καθημερινότητα της περιόδου, όπως διακρίνεται σε δημοσιεύματα και διαφημίσεις σχετικά με την ψυχαγωγία και τα πολιτιστικά δρώμενα στον «επίσημο» κατοχικό Τύπο ήταν το αντικείμενο που ανέπτυξε η Μαρία Καβάλα, υποψήφια Διδάκτωρ Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, υπενθυμίζοντας ότι «οι συνθήκες φόβου, καταπίεσης και ολοκληρωτισμού μπορούν να μεταβάλουν τις αξίες μιας ολόκληρης κοινωνίας, να ξεγυμνώσουν τις αδυναμίες και τα στερεότυπά της, να φανερώσουν τις ασφαλιστικές δικλίδες».
 
Ο καθηγητής στο Τμήμα Νομικής στο ΑΠΘ Γιώργος Αναστασιάδης ανίχνευσε μέσα από παραθέματα κειμένων του Νίκου Μπακόλα, του Γ.Θ. Βαφόπουλου, του Γιώργου Ιωάννου και άλλων λογοτεχνών τον τρόπο που αντιμετωπίστηκε ο «επίσημος» κατοχικός Τύπος.  
 
Στην εισήγηση του Βλάση Βλασίδη, Λέκτορα ΜΜΕ στο Τμήμα Βαλκανικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, περιέχονταν προτάσεις για τη διάσωση και αξιοποίηση του Τύπου της περιόδου μέσω ψηφιοποίησης.
 
Οι εργασίες της ημερίδας ολοκληρώθηκαν με συζήτηση στρογγυλής τραπέζης, υπό τον τίτλο «Ο ρόλος του Τύπου στην Κατοχή: μια αποτίμηση», στην οποία συμμετείχαν οι εισηγητές Γιώργος Αναστασιάδης, Τασούλα Βερβενιώτη, ο ομότιμος καθηγητής Ιστορίας του ΑΠΘ Ιωάννης Χασιώτης και ο δημοσιογράφος, αντιπρόεδρος του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΜ-Θ, Χρίστος Ζαφείρης.
 
 
 
Facebook Twitter